علی ذوعلم تأکید کرد:
نیازمند نهادی منسجم ملی برای تقویت بنیان خانواده هستیم
به گزارش جبهه روشنفکری انقلاب اسلامی به نقل از حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: نهاد خانواده به‌عنوان رکن مهم جامعه اسلامی و بلکه مهم‌ترین رکن تجلی می‌کند که اساساً بنیان فرهنگی و اخلاقی و اجتماعی آن است به این معنا که رشد جامعه و توانمندسازی مردم منوط به توانمندی نهاد خانواده است.
*برای شروع بحث بفرمایید که به نظر شما چه نکات مهمی در سیاست‌های کلی خانواده موردتوجه قرارگرفته و به‌طورکلی ارزیابی شما از این ابلاغ چیست؟
همان‌طور که مشهود است در طلیعه‌ی این ابلاغیه خانواده به‌عنوان سنگ بنای جامعه اسلامی و کانون رشد و تعالی انسان و مایه اقتدار و اعتلای معنوی کشور و نظام اسلامی توصیف‌شده که خود این مسئله نشان‌دهنده اهمیت جایگاه خانواده برای جامعه و نظام اسلامی ماست.
به هر صورت نهاد خانواده به‌عنوان رکن مهم جامعه اسلامی و بلکه مهم‌ترین رکن تجلی می‌کند که اساساً بنیان فرهنگی و اخلاقی و اجتماعی آن است به این معنا که رشد جامعه و توانمندسازی مردم منوط به توانمندی نهاد خانواده است.
از سویی در دهه‌های اخیر شاهد هستیم که در غرب بنیان خانواده مورد تهدید و چالش جدی واقع‌شده به‌گونه‌ای که حتی متفکران و اندیشمندان واقع‌بین و واقع‌گرای غربی نیز بدان معترف هستند.
در کشور ما نیز به خاطر تحولات فرهنگی و تکنولوژیکی که وجود داشته در سالیان اخیر ، در مقوله خانواده به‌طور نسبی جامعه ما دچار چالش‌های مهمی شده که قاعدتاً باید برای رفع و ساماندهی آن‌ها چاره‌اندیشی شود.
از این منظر مجمع تشخیص مصلحت نظام با کارشناسی و مطالعات گسترده سیاست‌هایی را تدوین کرده که از سوی مقام معظم رهبری به‌عنوان سیاست‌های کلی خانواده ابلاغ‌شده است.
نکته حائز اهمیت دراین‌باره آن است که می‌بایست شرایط و بسترهایی به‌منظور تحقق این مهم در خود مجمع تشخیص مصلحت یا شورایی مرکب از نمایندگان قوای سه‌گانه به‌ویژه قوه مجریه و مقننه فراهم گردد تا شاهد به نتیجه رسیدن این سیاست‌ها در حوزه عمل باشیم.
البته قوه قضاییه نیز بی‌مسئولیت نیست، اما به‌هرحال این سیاست‌ها بخش عمده‌اش ناظر به بُعد قانون‌گذاری و یا سیاست‌گذاری و نهادسازی است.
*به نظر شما از حیث فرهنگی و ترویجی برای تحقق این سیاست‌ها و نهادینه‌سازی آن در بستر جامعه چه باید کرد؟
به‌هرحال مثل هر مسئله دیگری در این خصوص نیز نمی‌توان از بحث فرهنگ‌سازی و مسائل تبلیغی و ترویجی غافل شد، به‌ویژه در رابطه با امور تربیتی و نظام آموزشی که باوجود همه تلاش‌ها درگذشته، هنوز نقص‌ها و خلأهایی احساس می‌شود.
توجه به مسئله فرهنگ‌سازی از این منظر لازم است که مبادا سیاست‌هایی چنین مهم ابلاغ شود اما در بعد ترویجی و تبیینی و تبلیغی به خاطر برخی کوتاهی‌ها، چندان در اجرا شاهد ثمرات موردنظر آن نباشیم.
بنده حتی معتقدم در مسئله اقتصاد و معیشت مردم نیز توجه به اصل فرهنگ بسیار چاره‌ساز و راهگشاست.
نکته مهم دیگر این‌که گرچه سیاست‌های نظام در مسئله خانواده ابلاغ‌شده اما به نظر می‌رسد که هنوز هم‌نهاد و مرکز به‌خصوصی برای بررسی زمینه‌های اجرایی و به‌ویژه رصد و پایش میزان اجرای آن‌ها وجود ندارد که با جدیت تمام آن‌ها را دنبال و پیگیری کند.
به‌عبارت‌دیگر در رابطه با نهاد خانواده در سازمان‌ها و ساختار کلان فرهنگی و اجتماعی کشور ما یک‌نهاد مسئول سیاست‌گذاری متمرکز که هماهنگی دستگاه‌ها را نیز بر عهده گیرد، تقریباً وجود ندارد.
گرچه سال‌ها پیش به پیشنهاد مجلس شورای اسلامی یک شورای عالی خانواده در کشور تشکیل شد اما همین شورا نیز نتوانست آن کارایی و برش لازم را داشته باشد.
*اتفاقاً بحث اصلی ما نیز ناظر به همین چه باید کرده است، به‌خصوص در روزگار کنونی که شاهدیم براثر تهاجم فرهنگی دشمن چطور کانون خانواده در تیررس جنگ نرم قرارگرفته است؛
همین‌طور است. به‌هرحال در وهله نخست ما باید الزامات و اقتضائات و پیش‌نیازهای اجرای این سیاست‌ها را موردتوجه قرار داده و برایش به‌صورت هوشمندانه و آسیب شناسانه برنامه‌ریزی کنیم و بعد به‌صورت عملی روی تحقق تک‌تک آن‌ها کارکنیم.
جالب این‌که در نقشه مهندسی فرهنگی کشور نیز به این مهم عنایت و توجه شده و اهمیت خانواده و آسیب‌هایی که خانواده به‌عنوان نهاد اصیل اجتماعی با آن مواجه است، می‌طلبد که ما یک‌نهاد مسئول و ویژه برای این کار داشته باشیم و در مرتبه بعد به دنبال یک تقسیم‌کار ملی در عرصه خانواده باشیم. از سویی می‌بایست به مسئله رصد اقدامات و ارزیابی نتایج اقدامات اهمیت زیادی داد.
این‌که بنده بر روی ایجاد و تقویت یک‌نهاد مسئول و متمرکز تأکید کردم به این خاطر است که در حال حاضر ما فاقد چنین نهادی هستیم درحالی‌که برای برخی مسائل فرهنگی دیگر گاهی نهادهای متعدد و عریض و طویل داریم که با بودجه‌های فراوان و کارشناس‌های زیاد تلاش مستمری هم دارند و در جای خود لازم است اما چرا برای نهاد مهم خانواده این کار صورت نگرفته است.
هم‌اکنون به‌جز برخی نهادهای مردمی که حمایت چندانی هم از آن‌ها نمی‌شود جایگاهی وجود ندارد که برای خانواده فکر کرده و با رصد دستگاه‌های مختلف از آن‌ها مطالبه گری کند.
راهکار دیگر ناظر به تقویت شورای عالی خانواده است به این معنی که حداقل در این حد که دبیرخانه شورا به‌عنوان دبیرخانه دائمی از پتانسیل پژوهشی و علمی قوی‌ای برخوردار شود.
*در این میان نقش رسانه‌ها و نخبگان چیست و آن‌ها در کجای این اطلس عظیم فرهنگی قرار دارند؟
به نکته بسیار خوبی اشاره کردید. به هر صورت نباید فراموش کنیم که اگر مراکز رسانه‌ای و مجامع فرهنگی و مجموعه‌های نخبگانی جامعه دراین‌باره مشارکت نکرده و مطالبه گری نکنند ما چندان شاهد توفیق در اجرای این سیاست‌های ابلاغی نخواهیم بود.
به‌ویژه این‌که اگر می‌خواهیم این سیاست‌ها در حوزه اجرا منشأ یک تحرک ملی و ارتقای توانمندی باشد باید از ظرفیت عظیم رسانه‌ها و نخبگان و نهادهای فرهنگی به‌درستی استفاده کنیم که قطعاً در این خصوص مجلس و دولت باید به حمایت هوشمندانه از این مجموعه‌ها بپردازند تا آن‌ها در مسیر درستی قرارگرفته و هر چه بیشتر مثمر ثمر باشند.
بی‌شک حوزه‌های علمیه ، نهادهای دینی و دستگاه‌های تبلیغ دینی به‌ویژه مساجد نقش مهمی دارند ، خاصه با عنایت به این‌که به‌هرحال توجه به بنیان خانواده و حل معضلات آن به رفع‌ورجوع بسیاری از آسیب‌های اجتماعی کمک می‌کند.
از سویی همان‌طور که عرض کردم باید به تشکیل سمن‌ها و مجموعه‌های مردم‌نهاد پرداخت که به مسئله خانواده به‌طورجدی و غیر شعاری می‌پردازند و در این خصوص دغدغه و برنامه دارند.
حل بحران‌ها و معضلات فرهنگی و اجتماعی البته صرفاً باکارهای توصیه‌ای صورت نمی‌گیرد و در کنار امور فرهنگی و ترویجی و تبلیغی می‌بایست به حل مشکلات اقتصادی مردم نیز کمک کنیم چه آن‌که خانواده وقتی در مسئله آسیب‌های اجتماعی ضربه‌پذیر می‌شود که از ابعاد مختلف شرایط و بسترهای حرکت مفید و سازنده آن وجود نداشته باشد.
ایفای نقش دستگاه‌ها و نهادهای آموزشی نیز بسیار مهم است؛ در حال حاضر نظام تعلیم و تربیت عمومی و رسمی ما و همچنین دانشگاه‌های در مسیر توانمندسازی مهارتی نوجوانان و جوانان برای تشکیل خانواده در آینده با نقص‌ها و خلأهایی روبرو هستند که باید فکری برای رفع آن‌ها کرد.
درهرصورت امید است که در سایه همدلی و هم‌زبانی در عرصه ملی و تلاش به‌منظور کاهش آسیب‌ها و معضلاتی که برخی خانواده‌های ایرانی با آن دست‌به‌گریبان هستند در یک بازه‌ی زمانی ده‌ساله شاهد ارتقای سطح منزلت خانواده و دست‌یابی به نقطه مطلوب‌تر دراین‌باره باشیم
انتهای پیام/