علی‌ لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در سومین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی که در یکشنبه ۱۰ آبان در سالن همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما برگزار شد، اظهار داشت: امروز انسان پیش‌روندگی حرکت مهم علوم انسانی را در دنیا احساس می‌کند از دانشمندان و اساتید در حوزه که به این امر مهم پرداخته و توجه کرده‌اند تشکر می‌کنم چرا که علوم انسانی به عنوان یکی از نیازهای مهم فکری جامعه به شمار می‌رود.

وی افزود: از دیرباز یکی از دغدغه صاحبنظران این بود که در علوم انسانی نیازمند تحول بوده‌اند و این تحول این است که علوم انسانی حاصل کنش انسان‌ها از سر فکر وارده به مختصات فرهنگی دینی و عمومی کشور است.

لاریجانی در ادامه تاکید کرد که لازم است شناخت بیشتری نسبت به پیشینه مساحت‌های علمی داشته باشیم شهیدانی بزرگواری مانند مطهری و صدر در زمینه علوم انسانی اسلامی لابه‌لای آثار خود نظر داده و گاهی نیز کتاب نوشته‌اند.

رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه از زمان قبل از انقلاب نیز دغدغه تحول و رشد علوم انسانی و اسلامی نزد صابحنظران وجود داشت خاطر نشان کرد: اکنون دغدغه‌ای که بین عده‌ای از صاحبنظران وجود دارد همین مسئله است این دغدغه تصنعی نیست بلکه یک دغدغه اصیل است. بیانات مقام معظم رهبری نیز در این خصوص این دغدغه را برجسته‌تر می‌کند.

وی در ادامه مطلب فوق اضافه کرد: همه علوم انسانی دارای یک اصول متعارف هستند ولی اصول موضوعه بدیهی نیست انتخاب این اصول موضوعه همیشه اینگونه نیست که یک امر جامع بین همه افراد باشد، بنابراین یک انتخاب است.

نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بنای هندسه‌ها نیز برهانی بوده است عنوان کرد: لذا این انحصار را در علوم انسانی ندارد و همه علوم اعم از علوم انسانی می‌تواند براساس برداشت‌هایی از کنش انسان‌ها باشد.

لاریجانی با اشاره به اینکه دو بخش اصلی در علوم انسانی وجود دارد گفت: یکی از این اصول امور فرازمانی و مکانی است. اصول موضوعه می‌تواند مسیرها را در پرتوافکنی متفاوت کند حتی در فلسفه نیز این اصل وجود دارد ممکن است در فلسفه بگوییم درمورد وجود حرف می‌زنیم و روش‌مان برهانی است ولی در مجموع علمی انسانی است.

رئیس مجلس شورای اسلامی در بحث دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه هر چند در هر سیستم فلسفی موضوع مخفی هم وجود دارد ولی در مجموع روش‌های برهانی بوده و علمی انسانی است، اضافه کرد: هندسه تحلیلی نیز بر اساس همین فکر بوده و اعداد و محورهای مختلف هندسه نیز گویای این اصل است. فلسفه‌های ما نیز همانگونه است ممکن است یک موضوعی از فلسفه موضوعه مطرح کنیم ولی آن را بیان نکنیم. در همه علوم چه علوم دقیقه و چه انسانی اصل این است که بدانیم اصول موضوعه چیست.

وی در همین رابطه عنوان کرد: در حوزه علوم انسانی به دلیل اینکه درخصوص رفتار فردی و جمعی انسان به مختصات فکری و فرهنگی مربوط می‌شود لذا مفهومی عقلایی دارد.

رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه مطرح کرد: برخی می‌گویند علوم انسانی نیز مانند سایر علوم است و رشد نمی‌کند ولی باید گفته شود که در این نظریه خلل وارد است اصول موضوعه اصلی فراگیر و عام نیست برخی علوم مانند روانشناسی به مختصات بومی برمی‌گردد.

لاریجانی همچنین تصریح کرد: مسیر انتخاب شده یک ضرورت است ولی به این معنا نیست که می‌خواهیم نظرات دیگر اندیشمندان را نادیده بگیریم در عین حال باید توجه داشته باشیم که انتظار ما از علوم انسانی اسلامی یا بومی چقدر است.

وی در ادامه این مطلب تاکید کرد: البته در این که تعریف علوم انسانی اسلامی چیست نظریه‌های متفاوتی وجود دارد اما برداشتی که وجود دارد این است که شناخت ما نسبت به این علم چگونه است. برخی این برداشت را دارند که چون این علم پسوند دینی دارد مفهومی عام و فراگیر است ولی اینگونه نیست و این علم یک امر جاودان و همیشگی نیست.

لاریجانی با تاکید بر اینکه اصول سیستم‌هایی که بر اساس اصول موضوعه ساخته می‌شوند باید شناخته شوند اظهار داشت: سوال اصلی اینجا است که این علم قابلیت این را دارد که جاودان باشد و همه حقایق را پوشش دهد؟ خیر اینگونه نیست.

نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی با اشاره به سیستم اکسیوماتیک قابل اثبات نیست عنوان کرد: هر سیستم اکسیوماتیک ممکن است ناقص باشد همیشه این سیستم‌ها باید پرسش‌هایی برای باز شدن و دیدن حقایق داشته باشند اگر لفظ دینی را در کنار علوم دینی استفاده می‌کنیم باید به این نکته نیز توجه داشته باشیم که این مسئله وحی منزل نیست بلکه یک امری است انسانی.

وی همچنین خاطر نشان کرد: علوم باید با منابع دینی و مختصات آن همچنین منابع بومی ما سازگاری داشته باشند و بتوانند حقایق بیشتری به ما نشان دهند.

رئیس مجلس شورای اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر اینکه هر سیستم اکسیوماتیک دارای نقایصی است مطرح کرد: این سیستم نمی‌تواند بر همه حقایق مسائل را توجیه کند.

لاریجانی با اشاره به اینکه سطح انتظار ما باید یک سطح معقول باشد گفت که انتظارات ما در عین حال که باید معقول باشد قطعا گامی به سوی جلو است چرا که ممکن است نسبت به دیگر اندیشمندان بالاتر باشیم لذا این علم می‌تواند تکامل و رشد پیدا کند.

وی با طرح این سوال که ما چگونه می‌توانیم به علوم اسلامی رسیده و آن را سامان دهیم تاکید کرد: ما ابتدا باید مروری بر روی مبانی این علوم داشته و تامل کنیم همچنین هدف‌ها و اصول موضوعه را بشناسیم که شناسایی این اصول لازم و ضروری بوده و درست است که مقدماتی هم دارد.

نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تضلع یعنی ابعاد مختلف علم را چشیده و سیستم جدیدی خلق کنند که این هم مقدماتی دارد و اقدامات متضلعانه دارد لذا باید ببینیم علوم چگونه شکل گرفته اند.

لاریجانی سوالی با این عنوان که آیا ابتدا صاحبنظران نظامی خلق کرده و موضوعات را شناسایی کردند یا برعکس مطرح کرد و ادامه داد غالبا رشد علمی از بدنه بوده است مانند ریاضی‌دان‌هایی که از بدنه کار کرده و در عمل به این رسیده‌اند که چارچوب‌های قوی‌تری داشته باشند.

وی همچنین یادآور شد: در حال حاضر موضوعات زیادی در کشور داریم که نیازمند کاوش اساسی هستند در حوزه‌های مختلف سیاست و جامعه‌شناسی و همچنین روانشناسی باید کارگشای جدی صورت بگیرد و در صورت این کاوش‌هایی است که می‌توانیم این نقایص را کشف کنیم به عنوان مثال اینکه اصلا چرا حاشیه‌نشینی بوجود می‌اید و نابرابری‌های اقتصادی و عدم تعادل اقتصاد در کشور نیز از جمله مباحثی است که نیازمند کاوش است.

رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه همین مطلب مطرح کرد: حال باید بتوانیم با این کاوش به این سوال پاسخ دهیم که آیا حاشیه‌نشینی در همه نقاط تابع این موضوع است؟ خیر اینگونه نیست ممکن است مدل‌های مختلفی برای توجیه این پدیده وجود داشته باشد درنتیجه نیازمند خلق ایده‌های جدید است.

لاریجانی با اشاره به علوم در حوزه های مختلف از جمله اقتصادی و روانشناسی مطرح کرد: مثلا در قانون اساسی مدلی داریم که براساس این مدل رفتاری موضوعی در کشور شکل بگیرد. اما اینکه آیا این مدل کارساز بوده و همه جا صحیح عمل کرده است و آیا جواب‌های روشنی برای ما داشته است شاید احتیاج به بازسازی داشته باشد احتیاج به بازسازی دارد.

رئیس مجلس شورای اسلامی با توصیه به مطالعه پدیده‌های علوم مختلف و شناخت عمیق در آنها عنوان کرد: از مطالعه پدیده‌ها درمی‌یابیم که وقتی عالمانه برخورد شده و این پدیده‌ها ریشه‌یابی شوند می‌توانیم بفهمیم که این مدل قابل توجیه است یا دچار ضیق شده است لذا هر دو روش برای کشور لازم است.

وی در خاتمه ابزار خرسندی کرد که تتبعات خوبی در کشور صورت گرفته است که باید از آنها استفاده کرد این حوزه باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد این حوزه‌ (علوم انسانی اسلامی) مورد توجه بیشتری قرار گیرد چرا که توجه به این حوزه چگونگی عمل در حوزه‌های مختلف را نشان می‌دهد.

در پایان صحبت‌های  رییس مجلس شورای اسلامی، سه کتاب «الگوهای کلان تولید علوم انسانی سلامی در بستر انقلاب اسلامی»، «مجموعه هفت جلدی مقالات کنگره دوم» و همچنین «کتاب نظریه» با حضور آیت‌الله علی‌اکبر رشاد و رفیعی آتانی و حجت الاسلام رضا غلامی رونمایی شد.

منبع فارس

انتهای پیام/