کتاب «روایت‌های موازی در علوم انسانی» به قلم سیدجواد میری، انتشارات جامعه شناسان به گفته خود مؤلف برگرفته از مفهوم جهان‌های موازی در فیزیک است. جهان موازی یا واقعیت جایگزین فرضیه‌ای درباره وجود واقعیت‌های جداگانه در کنار واقعیات کنونی است.

مؤلف در بخشی از مقدمه خود بیان می‌کند که اگر بتوانیم با مسامحه فرهنگ‌ها را همانند جهان‌های موازی فرض کنیم آنگاه قادر خواهیم بود پیچیدگی‌های معرفتی نظام‌های بشری و جهان‌های متفاوت سمبلیک در بستر مدنیت‌های گوناگون را در قالب روایت‌های متباین مفهوم سازی کرده و از این راه به فهمی عمیق و دقیق از واقعیت‌های موازی دست یابیم. بنابراین علوم انسانی در کنار کشف قوانین کلی، نیازمند تفسیر و تأویل زندگی‌ها و مدل‌های متباین بشری است.

این نوشتار دارای سیزده فصل است که برخی از فصول آن با عناوین چشم‌اندازها و افق آینده در علوم انسانی، علوم اجتماعی و مسئله مفروضات پشت صحنه، جامعه شناسی یا روایات متعدد از جامعه، برداشت‌های سه‌گانه در علوم انسانی، سبک‌های تفکر و فلسفه تاریخ، پارادایم‌ها در علوم انسانی و … نامگذاری شده است.

نویسنده در بخش ابتدایی این کتاب درباره هدف از نگارش این اثر می‌گوید: نگارنده به عنوان جامعه شناس و کسی که در حوزه‌های علوم انسانی در اروپا تحصیل و تدریس کرده، هیچ‌گاه نتوانست خود را در فضای علوم انسانی اروپا و آمریکا تعریف کند. از سویی پس از بازگشت به ایران و ورود به حوزه‌های علوم اجتماعی، جامعه شناسی و علوم انسانی، با گفتمان‌هایی روبرو شدم که با پسوندها و پیشوندهای مختلف نظیر «علوم انسانی بومی» یا «بومی سازی علوم انسانی»، «علوم انسانی اسلامی» و … سعی در قلب و تغییر جامعه شناسی و علوم انسانی داشتند.

وی در فصل دیگری از کتاب می‌گوید: تحقیقات دو دهه اخیر نگارنده از تأثیرات بسزای مفروضات پشت صحنه حکایت دارد. بی شک تجربیات فردی که در سوئیس زندگی می‌کند و تفکراتی که راجع به نهاد دین ـ به نمایندگی کلیسا ـ و نهاد سیاست ـ به نمایندگی دولت ـ دارد،‌ متفاوت است با کسی که در جهان اسلام زندگی می‌کند و تجربه کالوینیزم را ندارد، بلکه با تجربه علامه مجلسی خو گرفته است؛ چرا که نگاه علامه- مجلسی و تجربه‌ای که دولت صفوی برای ایرانیان رقم زده بسیار متفاوت است با تجربه‌ای که کالوین در سوئیس و بعدها به صورت پروتستانیزم ایجاد می‌کند و این تجربیات می‌تواند در ساختار علوم انسانی بسیار مؤثر باشد.

عصر روشنگری فضای جدیدی در حوزه علوم انسانی ایجاد کرد که نتیجه آن به حاشیه رانده شدن تدریجی جایگاه متافیزیک و تفکر فلسفی و تفکر متافیزیکی بود. مفهوم محوری در این عصر، تأکید بر عقل بود و منظور از عقل در اینجا reason است که با intellect یا خرد در ادبیات کلاسیک متمایز است.

 از آنجایی که پست مدرنیسم و اروپا محوری برای ما فضایی ایجاد کرده تا در این فضا بتوانیم نظریات غیر اروپایی را که مبتنی بر نگاه صدرایی، نو صدرایی، سینوی، اشراقی و حتی نگاه‌هایی باشد که در زمینه فرهنگ ایران و جهان اسلام شکل گرفتند، مطرح کنیم.

یکی از مباحثه مطروحه در حوزه علوم انسانی آکادمیک، یافتن روشی برای نزدیک تر کردن علوم انسانی به علوم طبیعی است. از آنجایی که علوم طبیعی به عنوان معیار علم و روش‌ها تعیین شد، الگوها و مدل‌های علوم طبیعی نیز شاقول محسوب می‌شوند و اگر علوم انسانی بخواهد در جرگه علم محسوب شود، باید خود را به این الگوها نزدیک کند.

در سنت اندیشه‌ای فرهنگ ایران و اسلام، سنن مختلف اندیشه‌ای وجود دارد که می‌توانند نگاه ما را به انسان و زندگی اجتماعی به گونه‌ای بارورتر و دینامیک‌تر کنند. همچنین اگر ما به این خودباوری برسیم که علوم انسانی قرار نیست به صورت علوم انسانی طبیعی در آمده و سپس آکادمیک شده و اجازه ورود به نهاد دانشگاه را داشته باشند، دراین صورت این تغییر بینش می‌تواند فضای گفتمانی نوینی باری ما ایجاد کند که پارادایم‌های مختلفی نظیر پارادایم دینی، فلسفی، عرفانی و حکمی را در خود جای دهد.

کتاب «روایت‌های موازی در علوم انسانی» در ۱۰۰۰ نسخه و ۱۸۸ صفحه و بهای ۱۲۰۰۰۰ ریال از سوی انتشارات جامعه‌شناسان منتشر شد.

 منبع : فارس

 انتهای پیام /