پیوند مدرنیته با مدرنیسم هم می‌تواند فسادآفرین باشد
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا غلامی رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا، درباره تفاوت مدرنیته با مدرنیسم اظهار کرد: باید توجه داشت که تفکیک مدرنیته از مدرنیسم ممکن است با عقل انتزاعی ممکن باشد، اما در مقام عینیت امکان‌پذیر نیست و چه بخواهیم و چه نخواهیم همیشه در دل مدرنیته، سطحی از مدرنیسم حضور دارد. از طرف دیگر، بر فرض که مدرنیسم و مدرنیته با هم پیوند خورده باشند، آیا در این صورت، دیگر مشکل و فسادی در کار نخواهد بود؟! آیا جوامع غربی خالی از فسادند که تصور می‌کنیم پیوند مدرنیته و مدرنیسم در ایران، شرایط مطلوبی را برای ما رقم خواهد زد.
این پژوهشگر اظهار کرد: مشکل دیگر اینجاست که تصور می‌شود هر پیشرفتی مساوی با مدرنیته است در حالی که همچنان که تمدن‌سازی بالضروره یا بالاضطرار گرایش بشری است و به مدرنیسم اختصاص ندارد، پیشرفت در دنیای غیر مدرن و عالم سنت نیز وجود دارد و این پیشرفت ممکن است از جهاتی با پیشرفت در عالم مدرن شباهت داشته باشد.
غلامی تصریح کرد: به نظر می‌رسد، اصولا باید بین خط پیشرفت بشری و خط پیشرفت ناشی از مدرنیسم تفاوت قائل شد و تمام پیشرفت‌های مادی دنیا را در ذیل مدرنیسم تعریف نکرد، هر چند نمی‌توانیم انکار نماییم که مدرنیسم حجم و سرعت پیشرفت مادی را با جهش روبرو کرد. اصولا خاصیت مدرنیسم، گستردگی و سرعت بسیار بالای پیشرفت مادی و هضم انسان در آن است نه اصل پیشرفت.
رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانیِ اسلامی صدرا ادامه داد: نباید فکر کرد در صورت فقدان مدرنیسم، بشر به پیشرفت مادی دست نمی‌یافت. به نظر من، اگر دوران حیات مبارک پیامبر اعظم(ص) ادامه می‌یافت، مسلمانان حتما به سمت بهبود شرایط زندگی فردی و اجتماعی خود حرکت می‌کردند نه اینکه همان زندگی صدر اسلام را ادامه می‌دادند. در این صورت، آیا می‌توان گفت پیشرفت و بهبود زندگی در دوران حاکمیت معصوم (ع) و یا هرگونه تمدن سازی ـ که پیشرفت در ذات آن قرار دارد ـ نیز از مظاهر مدرنیته است؟
وی تأکید کرد: برخی تصور می‌کنند که عالم سنت، عالم استاتیک است این در حالی است که می‌توان با حفظ مؤلفه‌های سنت، پیشرفت مادی هم داشت. در واقع، تفاوت اصلی پیشرفت در عالم سنت و عالم مدرن، در نسبتی است که انسان با پیشرفت مادی برقرار می‌کند. در عالم سنت، انسان به سطحی از پیشرفت مادی می‌رسد اما در آن محصور و متوقف نمی‌شود.
غلامی در پایان سخنانش گفت: انسان سنتی، چیزهای ارزشمندتری از پیشرفت مادی دارد اما انسان مدرن همه دارایی و هویت خود را در رشد مادی جستجو می‌کند همین امر نیز تمایل انسان سنتی به برخی وجوه پیشرفت در عالم مدرن، که او را از علایق درجه اولش دور می‌کند، منتفی می‌کند. با همین ملاحظه است که ما چشم‌انداز پیشرفت و تمدن‌سازی در عالم سنت را با چشم‌انداز پیشرفت و تمدن‌سازی در دنیای مدرن یکی نمی‌دانیم هر چند شباهت‌های آن را نیز انکار نمی‌کنیم.
انتهای پیام/