به گزارش جبهه روشنفکری انقلاب اسلامی به نقل از روابط عمومی مرکز تحقیقات بسیج دانشگاه امام صادق(ع) متن گفتگوی دکتر فرزاد جهان بین، معاون هماهنگ کننده مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا با پایگاه مرکز تحقیقات بسیج دانشگاه امام صادق(ع) در دو قسمت تنظیم و منتشر می شود. در این بخش قسمت نخست از این گفتگو را می خوانید.

متن کامل قسمت نخست از این گفتگو را در زیر بخوانید:

* موضوع اصلی یا مسأله ­ای که ما در این پژوهش دنبال می­ کنیم این است که با وجود این­که از همان اوایل انقلاب، برای تحول علوم انسانی اراده شکل گرفته و خواسته هر دو رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی هم بوده است و همچنین اوایل انقلاب هم یک سری تحرکات در این زمینه صورت گرفت چرا با گذشت حدود چهار دهه از انقلاب همچنان موضوع تحول علوم انسانی آنگونه که باید و شاید محقق نشده است، مسئله اصلی که دنبال می­کنیم این است که چه موانع و چالش­هایی وجود داشته اند که باعث شده که تحقق پیدا نکند؟

یک نکته درمورد همین مسئله اصلی که به نظرم می ­آید این است که جا دارد مسئله اصلی، قدری دقیق­تر بشود، این­که ما بگوییم آنچه که باید و شاید تحقق نیافته است، این را از کجا می­گوییم؟ یعنی چه چیزی ­به عنوان مطلوب در ذهن ما بوده که بعد می گوییم آن محقق نشده و بعد بگوییم که خب با توجه به آن مطلوب چقدر پیش رفتیم و چقدر پیش نرفتیم، تازه این مطلوب در همه رشته­ ها هم یکسان نیست، مثلا شاید بین اقتصاد با روانشناسی یا مدیریت با جامعه شناسی واقعا بتوانیم تفاوت قائل شویم یا مثلا بگوییم در یک حوزه­ای جلوتر رفتیم و در حوزه دیگر آن طور که باید و شاید جلو نرفته ایم، لذا به نظرم خود این تحول که اصلا قرار است به کجا برسیم باید دقیق مشخص بشود بعد بر اساس آن از وضعیت موجود یک ارزیابی داشته باشیم و در این ارزیابی باید بین رشته های مختلف تفاوت قائل شد.

*وضعیت مطلوبی که در ذهن ما بوده این است که آن کتاب های درسی به عنوان آن چیزی که مبنای آموزش است خب آن­ها رنگ و بوی اسلامی پیدا کنند و تولید داخل شوند. اما در وضعیت موجود وقتی به رشته های مختلف علوم انسانی چه مدیریت، چه اقتصاد و دیگر رشته های علوم انسانی را نگاه می کنیم غالبا کتب اصلی و مطرح آن ها همچنان ترجمه شده کتابهای غربی است.

پس شما باید این را دقیق مشخص کنید، مثلا بگویید من می­ خواهم فقط کتاب ها را بررسی کنم، باز در کتاب­ها هم یک بحثی است که آیا در همه رشته ­ها این­طوری هستیم یا در بقیه رشته ها وضعیت ما متفاوت است، بحث بعدی این­که همین کتاب مد نظر ما چیست، مثلا مثال های آن بومی بشود، یا این­که تئوری و نظریه ها، اسلامی و بومی بشود که این هم باز مثلا دو جور است، حالا از نظر مثال ها در برخی موارد آمدند کتاب ها را بومی کردند، منتهی از جهت تئوری ممکن است همان تئوری غربی ها باشد، باز رشته به رشته این­ها فرق دارد، هرکدام از این ها هم باز لوازم خاص خودش را دارد.

*به هرحال آن مطلوب ­هایی که گفتیم که مثلا تئوری­ها، تئوری­های داخل باشد و مسائل بومی را حل کند، و رنگ و بوی اسلامی داشته باشند این همان است که همچنان تحول نیافته باقی مانده، حالا اگر این را مبنا قرار دهیم چرا بعد از گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی اتفاقی که بایستی می ­افتاد در این زمینه نیفتاده است؟

ما باید بین سیاست­گذاری و صف تفاوت قائل شویم و عرصه این دو را از هم جدا کنیم، در عرصه سیاست­گذاری چندتا مسئله وجود داشته است:

عدم اعتقاد مدیران عالی و نهادهای سیاستگذار به علوم انسانی اسلامی

یکی اینکه مدیران عالی نظام و نهادهای سیاستگذاری که متولی تحول علوم انسانی هستند، اصلا اعتقادی به تحول در علوم انسانی یا علم دینی ندارند و با توجه به اینکه تعریف خاصی از علم دارند و علم را یک مسئله جهان شمول می دانند، تحول علوم انسانی را نهایتا در حد بومی سازی به این معنا که مثلا آن الگوی غربی را با شرایط، جغرافیا و فرهنگ هر کشوری، متناسب سازی کرده و تغییراتی در آن شاکله کلی که پذیرفتیم ایجاد کنیم، می پذیرند. پس یک مشکل این است که اصلا اعتقادی به این موضوع نیست. در این صورت دو اتفاق که دو روی یک سکه هستند می افتد:

مخالفت با علوم انسانی اسلامی

مثلا شورای عالی انقلاب فرهنگی در رأس آن رئیس جمهور، بعد وزیر علوم است، گاهی اوقات علوم انسانی اسلامی را تمسخر هم می کنند. چرا با آن نگاه که علم را یک چیز جهان شمول می­دانند و طبیعتا در حد بومی سازی و متناسب سازی، تحول را قبول دارند. دیگر سخن گفتن از علوم انسانی اسلامی معنایی ندارد.

ورود علوم انسانی غربی به کشور و اجرای نظریه های آن

روی دیگر سکه اعتقاد به جهان شمولی علم و علوم انسانی این است که افراد اینچنینی که نگاهی خط وار به مسأله توسعه علم دارند، معتقدند چون ذات علم یکی است و جهان شمول است، از آنجا که یک علمی در یک نقطه از جهان ایجاد شده و مسائل اش را هم حل کرده پس ما باید همان را بیاوریم. لذا در کنار این که علوم انسانی اسلامی را مبنائاً قبول ندارند، اعتقاد دارند علمی که از آن به عنوان علوم انسانی غربی یاد می کنیم بایستی اخذ کنیم و بدان عمل کنیم. مثلا چهار سال دوم دولت آقای هاشمی، تئوری و نظریه­ ای که اقتصاد کشور با آن اداره شد همین نظریه ای بود که می گفت رشد اقتصادی صرف و توجه به رشد، عدالت خودش را محقق می­کند، یعنی نظریه ای که با همه بالا و پایینی که بوده و تبصره­ هایی که خورده الان در اقتصاد متداول بحث می­شود و روح حاکم بر اقتصاد غربی همین مسئله است. در عرصه فرهنگ این صحبت­ها که می­شود که ما باید کامل به مردم اعتماد کنیم، یا مثلا ماهواره آمد و جوان­های ما از این مسئله سربلند بیرون آمدند پس ما پهنای باند هم زیاد می کنیم و این بحث­هایی که اخیراً وزیر ارتباطات گفتند و در این دولت مطرح می­شود، در حالی که در بین خود غربی ها هم بین نظر و عمل شکاف است و در نظر یک صحبتی می کنند ولی در عمل شدیدترین کنترل­ ها حاکم می باشد.

نبود تلقی صحیحی از تحول علوم انسانی در مدیران معتقد به تحول

مسئله[۱] دوم این است که آن­هایی که در سطوح بعدی به این اعتقاد دارند، دریافت درستی از تحول ندارند، مثلا یکی از اعضای شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی در یک پژوهشگاهی صحبت کرده بود، چهار/ پنج نوع تفسیر از تحول کرده بود که واقعا همه تعجب کرده بودند؛ یعنی هم بومی سازی را گفت، هم تحول بنیادی را گفته بود و نظرات مختلف دیگر… بومی سازی یعنی ماله کشی و ماس­مالی کردن و با تحول فرق دارد، اگر دنبال تحول بنیادی هستید خب نوع مواجه ما با علوم غربی باید چگونه باشد، این هم یک بحث مهمی است که آیا ما باید آنچه از غرب بدست می­آید را طرد کنیم یا نه؟ چون ما می­گوییم مثلا اگر این ظرف آلوده است هرچه از آن در بیاید آلوده می­شود یا مثلا می شود در محتوای آنها تصرف کنیم یا نکنیم؟ لذا به نظرم می­آید که تلقی مشخصی از علم و تحول بنیادین یا بحث علوم انسانی اسلامی وجود ندارد، این مسئله دوم است.

یک نکته درباره همین شورای تحول علوم انسانی عرض کنم. این­که متأسفانه رئیس این شورا (همان مسئله دومی که عرض کردم) هنوز تکلیفش با خودش مشخص نیست، یعنی دریافت درستی از موضوع تحول بنیادین علوم انسانی ندارد، همین آقای دکتر حداد خودشان که باید راهبری کنند تکلیفشان با خودشان مشخص نیست. یعنی معلوم نیست که بالاخره آنها می­خواهیم بومی سازی را پیش ببرند؟ می خواهند تحول بنیادین را عملیاتی کنند؟ یا کار دیگری می خواهند انجام دهند؟

* آن ها چهار تا محور را می گویند یعنی: به روزآمدی و کارآمدسازی، بومی سازی و اسلامی سازی؟

همین دیگر، نکته­ اش همین است، بحث این است که اصلا بومی سازی با اسلامی سازی نسبت این­ها با هم چگونه است، یعنی چهار تا حرف خوب می­زنیم که از آن لذت هم می­بریم. منتهی نسبت این­ها با هم شفاف نیست. واقعا چیزی که بعد از انقلاب بدان عمل شده همین بومی سازی بوده است دیگر، همین بحث بانکداری ما که بومی سازی بوده و قرار بوده که موقت باشد تا تعیین و تکلیف شود، ممکن است اصلا ما به این نتیجه برسیم که بورس خوب است یا بورس خوب نیست، بانک خوب است یا خوب نیست، ، من نمی­گویم کلا هر چیز از غرب آمده باید کنار گذاشته شود، می­گویم باید در کنار آن بومی سازی که ناگزیر هستیم که انجام بدهیم بایستی بتوانیم یک مسیر را برویم که به یک خروجی برسیم که بگوییم آیا اسلام مبنائاً آن را تأیید می کند یا نه، این هدف، مسیرش با بومی سازی فرق می کند، بومی سازی یعنی شما مبنا را پذیرفته اید و معتقد هستید باید این را با شرایط بومی خود، متناسب سازی کنیم. در صورتی که از ابتدا باید مشخص شود اصلا چه چیزهایی را باید بپذیریم و چه چیزهایی را نباید بپذیریم، لذا در اینجا به نظر من اصلا تکلیف معلوم نیست.

البته این را هم بگویم که بعضی افرادِ گروه اول چون تصور غلطی از تحول علوم انسانی دارند لذا تصدیق غلطی هم از آن دارند. مثلا سروش به نقل از آن اندیشمند پاکستانی می­گوید: علم دینی یعنی فیزیک و ریاضی اسلامی، بعد می­گوید که طرفداران علم دینی می­خواهند میزان الحراره جهنم را بسنجند، یا مثلاً می­گوید می­خواهند از جن­ ها انرژی بگیرند، لذا با این تصور غلط، تصدیق هم طبیعتاً غلط می­شود.

نبود اجماع مفهومی در تحول علوم انسانی

مسئله سوم این است که اجماعی وجود ندارد؛ یعنی ما هنوز بین افراد معتقد به تحول علوم انسانی، به یک اجماع مشخصی در مورد آن نرسیده­ایم، البته این مسئله هم در صف و هم در سیاست­گذاری وجود دارد. مثلا در صف مثلا هفت/ هشت گروه در کشور وجود دارد که هر کدام راجع به علم دینی دیدگاهی دارند و اجماعی بین این ها وجود ندارد، یکی از دلایلی که می­بینید هنوز کتابی تولید نشده و به کاربرد نرسیده است به این خاطر است که هنوز ما نتوانستیم به یک قرائت واحدی برسیم و هرکس برای خودش دارد کار می کند و این ضعف نهاد سیاستگذار است که یا اعتقاد ندارد یا نمی­فهمد چیست، یا اینکه آن کار ستادگونه ای را که وی باید انجام دهد، رها کرده است.

انتقادات وارده بر متولی تحول علوم انسانی کشور

عمل نکردن به وظایف ستادی

یکی از کارهایی که باید نهاد سیاستگذار انجام بدهد این است که باید بین گروه های صفی یک مراودات و تعارف های علمی ایجاد کند که نهایتا ما بتوانیم از بین این بحث­ها به یک جمع­ بندی برسیم، یعنی خرد جمعی به یک جمع­ بندی برسد و به یک تعریفی از علوم انسانی اسلامی دست یابد. پس این سه مسئله اصلی را در سطح کلان داریم.

شورای تحول جایگاه سیاست­گذاری و ستاد دارد که متأسفانه این شورا به وظیفه ستادی خود عمل نمی کند، مثلا جلسه ای که تشکیل می­شود به زور به یک حد نصابی می­رسد، حالا نمی گویم همیشه همینطور است ولی جدی گرفته نمی­ شود.

روش غلط اتخاذ شده برای تحول علوم انسانی

برای توضیح غلط بودن روش شورای تحول به این مثال توجه کنید. همین بحث علوم سیاسی، یک جمعی مثل دکتر منوچهر محمدی که ایشان واقعا برای تحول در علوم سیاسی دغدغه زیادی داشته واین بحث را پیگیری کرده است و رئیس کارگروه علوم سیاسی شورای تحول و ارتقاء بوده است. منتهی وقتی خروجی کارشان(سرفصل های جدید)را برای دانشگاه ها فرستادند، دانشگاه ها چه برخوردی با این موضوع کردند؟ ببینید مسئله این است، پس یک مبنائاً اشکال داریم. و یک مسئله دیگر این است که از جهت روش شما ستاد هستید، ستاد باید برآیند جامعه علمی را بگیرد، و با یک نگاه کلی باید به تحول علوم انسانی نگریسته شود، اینکه یک عده ای بنشینند جایی یک چیزی را طراحی کنند و ابلاغ کنند، این جواب نمی­دهد، در نگاه کلی بحث استاد است، بحث متن است، بحث فضای آزاد اندیشی و گفت و گو هست. الان ما درس حقوق بین الملل در اسلام داریم و الان چند سال است که این درس است اما هنوز یک کتاب درست و حسابی نداریم، بعد می­آیید اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای را به عنوان سرفصل مصوب می کنید و به دانشگاه ها ابلاغ می کنید، حالا این را چه کسی باید تدریس کند و با چه متنی باید تدریس کند لذا این بدتر موجب وهن کار می­شود، این نوع مواجهه با تحول، اصلا تحول را خراب می کند، پس یک بحث، بحث مبنایی است که باید تکلیف مشخص شود و بحث بعدی هم جایگاه ستادی است که در روش عرض کردم، که جایگاه ستاد باید حفظ شود، بحث بعدی هم که در فرآیندها بود، فرآیندها باید به نحوی باشد که متوازن و متعادل کارها پیش رود، در جایگاه ستاد کارها اینطور بود که شما خودت ابلاغ نکنی و از موضع بالا به پایین نباشد، جایگاه ستادی باید برای صف­هایی که دارند کار می کنند فضایی فراهم کند که این گروه ها بتوانند بنشینند، گفت و گو کنند که این هم کار شورای تحول است، خب متأسفانه این شورا این کار را نمی کند، نه تنها نمی کند بلکه بعضا اگر صفی بود که خواست مستقل کاری انجام دهد جلوی آن را هم می گیرند.اما در فرآیند این است که شما باید متوازن ببینی یعنی شما سرفصل را فرستادی، نه کتاب داری و نه استاد، اصلا اصل بحث متن است دیگر، شما هنوز متن متقن نداری بعد سرفصل را آوردی، اصلا در دانشگاه­ها مسخره می­ کنند.

تحول علوم انسانی هم پروسه است و هم پروژه

* الان شما یک سری انتقاداتی هم به فعالیت های شورای تحول به عنوان کسی که باید نهاد ستادی در این زمینه باشد وارد کردید، حالا به نظر شما در شرایط فعلی که یک سری نهادهای خودجوش مثل مؤسسه صدرا، کنگره بین المللی و دانشگاه امام صادق و جاهای دیگر که یک سری مطالبه های خودجوش هم وجود دارد در دانشگاه های مختلف، حالا با این وجود چه باید کرد، یعنی چه عواملی را برای تحول علوم انسانی باید ایجاد کرد؟

* برای اینکه بتوانیم عوامل لازم برای تحقق تحول علوم انسانی را بیان کنیم پیش از آن باید یک سوال را پاسخ بدهیم که آیا تحول علوم انسانی یک پروسه است یا پروژه؟

من معتقد هستم که هم پروژه است و هم پروسه، در واقع پروژه به این معنا که هم باید یک بصیرت اجمالی داشته باشیم که کجا می­خواهیم برویم و چه کار می خواهیم بکنیم. اما عمده آن پروسه است. ذات علم هم همینطور است که بالاخره هرگفتمانی که می خواهد غلبه کند باید ظرفیت­ها و توانمندی­های خودش را بتواند نشان دهد، پاسخگویی هایی باید داشته باشد که پارادایم و گفتمان رقیب نداشته باشد.

گفتمان سازی، تولید، پرورش نیرو و تولید ادبیات علمی عوامل لازم تحول علوم انسانی

لذا به نظر من تنها راه تحول در علوم انسانی این است که، نهاد های سیاستگذار بیایند آن خطوط کلی را روشن کنند و فضایی فراهم شود که تحول علوم انسانی در محیط علمی واقعا به مسئله تبدیل شود و گروه های مختلف در این زمینه کار بکنند، اگر واقعا به صورت خودجوش -که این کار دارد انجام می­شود – خروجی این کار بتواند خودش را اثبات کند، قطعا در جامعه علمیِ ما جای خودش را باز می کند، یعنی ما بیشتر از پروژه بودن باید روی پروسه کار کنیم. ببینید بحث من این است که باید طبیعی این اتفاق بیفتد یعنی با رانت و فشار و این ها شدنی نیست و جامعه علمی ما این را قبول ندارد.

در این مجموعه های صفی، اتفاقات زیادی دارد می افتد مثلا ادبیات دارد تولید می­شود، کلی آدم دارد پرورش پیدا می کند، اما آن نهاد سیاست­گذار، آن حلقه مفقود است که باید بتواند این ها را راهبری و هدایت کند و آنها را هم سو و هم افق کند. خیلی از این افراد اگر بنشینند کنار هم و با یکدیگر بحث و گفتگو کنند، دیدگاه هایشان به هم نزدیک می شود. همچنین باید هدایت شوند تا خروجی این ها در کتاب درسی بیاید، یعنی به جای اینکه یک نفر بنشیند و کتاب درسی بنویسد، از مجموع تعاملات و دریافتی های آنان، این کتاب درسی نوشته شود، به نظر من می­آید این منطقی تر است تا اینکه بیاییم به یک نفر بگوییم شما به صورت پروژه­ای این را بنویس بعد من ابلاغ می کنم به دانشگاه ها که شما مجبورید این کار را انجام دهید، دانشگاه اگر مجبور بشود آن کتاب درسی را تدریس کند، اگر آن کتاب قوی نباشد، چیزی که استاد می پسندد را تدریس خواهد کرد، لذا فقط ابلاغ سرفصل نیست که منجر به تحول می شود بلکه اولا باید گفتمان سازی شود بعد تولید ادبیات شود بعد تولید نیرو شود، به نظر من این ها، سه کار اصلی هستند که باید انجام شوند.

یکی از این بحث ها بحث شاگردپروری است، مثلا همین مرکز نوآوری که ما راه انداختیم، البته خیلی مسیر طولانی در پیش دارد، منتهی شما می­آیید آدم های با استعدادی را پیدا می­کنید که این ها را باید تحت تربیت اساتید برجسته قرار بدهید که این استاد بتواند اینگونه افراد را تکثیر بکند تا خروجی داشته باشند، فرض کنید یک پژوهانه[۲] به این­ها بدهیم و بگوییم که ما مثلا یک مبلغی به شما می­دهیم (بحث هم فقط پولی نیست ولی یک کمکی است) که شما مثلا ظرف چند سال این کاری که دارد انجام می­دهد را از این حد به این حد برسانی، که اینجا هم تولید ادبیات می شود هم تولید نیرو دارد اتفاق می افتد، یعنی تولید نیرو هم نه در خلاء بلکه در درگیری با مسائل اصلی. یک بحث مهمی که اینجا وجود دارد این است که این افرادی که داریم اینجا پرورش می­دهیم، باید از کلی گویی و مواجه کلان با مسائل بیایند به مواجه خرد، یعنی در عین حالی که نگاه کلان و عمومی دارند باید روی مسائل متمرکز شوند، الان مثلا در بحثهای مالی و پولی، مثلا در علوم سیاسی واقعا خیلی بحث ها داریم مثل امر به معروف و بازاریابی سیاسی، بحث نظارت بر حکومت، خیلی بحث داریم که واقعا افراد می­توانند متمرکز شوند در این حوزه و بیایند با نگاه کلانی که دارند از همان داشته ها استفاده کنند و بیایند در حوزه خاص، اگر به مسائل خرد نپردازیم آدم هایی که داریم تربیت می کنیم، می شوند آدم ها عمومی، یعنی در همه چیز نظر می دهند اما در مجامع علمی، کارایی ندارند، مثلا بعضی از آقایان هستند در زمینه تاریخ خیلی کتاب نوشتند ولی وقتی شما می­روید در بین اساتید تاریخ، او را قبول ندارند، دلیل آن ها هم این است که می­گویند ایشان درمورد مغول نظر دارد، در مورد طاهریان و سلوکیان نظر دارد، به خاطر همین این را قبول نمی­کنند و می­گوید بالاخره همین دوره مغول یک دوره پیچیده ای است و اگر کسی بخواهد کاری کند باید واقعا عمر خودش را بگذارد روی این دوره، لذا کار او یک کار عمومی می­شود، به نظر من ما باید زمینه ای فراهم کنیم که این افراد مستعد ناظر به حل مسائل با آن اساتید گره بخورند ، یعنی استاد همه مسائل و سرمایه خود را بیاورد. در این صورت این آدم هم تربیت می­شود که تولید ادبیات هم می شود، همین بحثی است که ما در مرکز نوآوری داریم پیگیری می­کنیم، یکی از رسالت­های مرکز نوآوری این است که افراد را، خصوصاً کسانی که در کنگره مقاله دادند شناسایی کند و زمینه­ای فراهم کند که این­ افراد در ارتباط با اساتید هم رشد کنند و هم تولید ادبیات بشود.

مثلا شما فردی مثل آقای دکتر درخشان را دارید، به جای دکتر درخشان (نه فقط هم ترویجی، بعضی از این آدم ها را که می­بینیم بیشتر ترویجی دارند بحث می­کنند) ده تا دکتر درخشانی که مثل ایشان نظریه و حرف دارند را می آورید، بعد قله سازی کنید. همین کاری که کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی در این جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی انجام می دهد واقعا هدفش این است که بگوید این ها قله هایی هستند. این کار، خودش تشویق ایجاد می کند، ما نهایتا کاری که می­توانیم بکنیم این است که سیاست­گذاری وجهت دهی کنیم. بالاخره جامعه علمی خودش باید مسیر خودش را پیداکند.

تنظیم صحیح نظام انگیزشی پژوهشگران و تنظیم ارتباط کارآمد بین دانشگاه و صنعت و ارتباط صحیح حوزه و دانشگاه الزامات دیگر تحول علوم انسانی

یک سری مسائلی غیر محتوایی در نهاد علوم انسانی وجود دارد مثل روش های آموزش در علوم انسانی حافظه محوری است، یعنی استاد می ­آید سر کلاس یک سری مباحث را می­ گوید که دانشجو هم باید آن ها را حفظ کند یا مثلا پایان نامه هایی که در این زمینه نوشته می شوند تا چه حد به مسائل جامعه می پردازند؟ یا اینکه ما مقالات علمی که اساتید برای ارتقاء علمی خودشان می نویسند تا چه حد ناظر به مسائل کشور هستند، می خواهم بگویم غیر از مسائل محتوایی علوم انسانی یک سری مسائل ساختاری و اداری وجود دارد که به نوعی خود کارآمدی نهاد علوم انسانی را زیر سؤال برده است. آیا برای آن ها تا به حال فکری شده است؟

یک بحث این است که ما مدام اساتید را متهم می کنیم، درصورتی که بالعکس من می­خواهم بگویم این کارها یک کارهای حاکمیتی است، مثلا اگر یک مقاله ISI هفت امتیاز دارد یا یک طرحی که برای یک جایی نوشته شده است یک امتیاز پایین تر دارد خب ناخودآگاه ما داریم افراد را به سمت ISIسوق می دهیم.

نکته دوم این است که ما بالاخره بخواهیم یا نخواهیم وضعیت این است و مدام غر زدن مشکل را حل نمی کند، بالاخره الان دانشگاه ها اینطور شده است که فرد وقتی ارشد میگیرد، حقوقش بالاتر است، وقتی دکتری می گیرد نیز بالاتر می رود. شاید واقعا اینطوری هم خوب است که همه بیایند درس بخوانند، چون آمار هم که می­دهیم و آمار دانشجوها را که می­دهیم، هیچ اشکالی هم ندارد ولی این درست نیست که ما همه تقصیر را به گردن آن­ها بیندازیم، یک رسالت عمومی دارد، بنا نیست که حل همه مشکلات بر دوش این ۴ میلیون دانشجو باشد که حالا حدود ۲ میلیون آن دانشجوی علوم انسانی است، حل مسائل به عهده یک عده خاص است، آن­که واقعا دارد برای پایان نامه وقت می­گذارد و کار می­کند، یک فکری باید برای این­ها بکنیم ما نمی­خواهیم خرده بگیریم که چرا ادامه تحصیل می­دهید و دانشگاه می­روید، خب ارشد بهتر است از کارشناسی و دکتری هم بهتر است از ارشد.

یک بحث هم این است که ارتباط بین صنعت و دانشگاه را باید حاکمیت ایجاد کند . مثلا فردی می­گفت ما یک مقاله­ای فرستادیم برای یکی از این دانشگاه­های اروپایی، بعد به او گفته بودند که هزینه مالی این مقاله را کدام نهاد تأمین کرده است، یعنی اصلا این برای آن­ها تعجب است که فرد بدون حمایت جایی مقاله بنویسد، بعد می­گفت من به استاد گفتم، او هم گفت بدون اینکه کسی متوجه شود یک چیزی بنویس که فلان جا تأمین مالی کرده،(در غرب) اینطور نیست که خود آدم بنشیند و مقاله بنویسد، بلکه سفارش می­آید، موقعی سفارش می­آید که احساس احتیاج شود و صنایعی باشند که کار کنند، اما وقتی شما وضعیت صنعت کشور را می­بینید خب مشخص است دیگر، تازه آن هم که است چقدر واقعا دارد از این مسائل حل می­کند، آن­ها هم حق دارند، چون می­گوید که مثلا من می­روم و استاد می­گوید که با آژانس برو و بیا و بعد یک پایان­نامه می­دهد و بعد این پایان­نامه را ما می­گذاریم روی طاقچه، این کاری است که واقعا بر عهده معاونت پژوهشی وزارت علوم و ارتباط با صنعت است که ببینیم معضلات و مسائل چیست و چطور می­شود این­ها را به هم گره زد. مسأله این است که آن تعدادی که دارند واقعا خوب کار می کنند، با این ها داریم چه کار می کنیم و چطور داریم آن را راهبری و هدایت می کنیم.

ما بین نهاد حوزه و دانشگاه واقعا ارتباط درستی نداریم. بحث محتوای علوم انسانی که باید درست شود، چطور باید درست شود؟ در صورتی که مبانی نظام ها را می سازند و نظام ها، ساختار ها را می سازند، آن افرادی که به مبانی اسلامی، مسلط هستند، عموما در حوزه تحصیل کرده و در آن جا به فعالیت مشغول هستند. آن فکر دست حوزه علمیه است که باید بر اساس آن مبانی، نظام ساخته شود، مثل نظام اقتصاد اسلامی، این­جا لازم است که این دو با هم باشند، الان یکی از آسیب های ما همین است واقعا، الان کاری که ما در کنگره داریم انجام می دهیم و در یکی دو تا از کمیسون­ها هم داریم امتحان می­کنیم این است که در کنار افراد برجسته دانشگاهی، متناظر آن را از انجمن علمی مربوطه در حوزه علمیه قم آورده ایم، این یک نکته مهم است، منتهی از جهت نهاد هم که عرض کردم، این سیاست ­گذاری می­خواهد، مثلا اگر حکومت بگوید یک مقاله علمی پژوهشی که در خلوت انجام بشود، از این­که به صورت کاربردی یک مشکل جدید را حل کند، ارزش آن بیشتر باشد، خب دارد افراد را به سمت آن سوق می دهد آقای آیت الله اراکی گفته بودند که در حوزه علمیه قم ۲۰۰۰۰ نفر دارند درس خارج می خوانند، ۲۰۰ استاد هم وجود دارد. خب اگر از این بیست هزار نفر هم، هزار نفر واقعا درس خارج خوان باشند و مقاله بدهند، ببینید هزار تا مقاله جدی در سال تولید می شود. خب لازم است همین ها را ما برویم شناسایی کنیم و حمایت کنیم که برای ما مقاله بدهند، الان درس خارج فقه مدیریت داریم، درس خارج فقه رسانه داریم، مثلا اگر بشود چهار تا درس خارج از این ۲۰۰ تا استاد، بشود فقه سیاست خیلی جلو می رویم اما این دیگر دست طلبه نیست و باید نهاد سیاستگذار این کار را بکند.

پی نوشتها:

[۱]. مشکل نمی­گوییم، می­گوییم مسأله، یعنی باید حل شود.

[۲].Grant

انتهای پیام/.