به گزارش جبهه روشنفکری انقلاب اسلامی به نقل از طلیعه؛ نشست «دو مدل تفکر دینی در علوم انسانی» به مناسبت روز اعتراض امام خمینی(ره) به کاپیتولاسیون با حضور حسن رحیم‌پور‌ازغدی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در دانشگاه تهران برگزار شد.

رحیم‌پورازغدی در این نشست با بیان اینکه عده ای با داعیه مسلمانی اجازه ورود گزاره های اسلامی را به علوم انسانی و اقتصاد نمی دهند، گفت: گزاره های مسلمانی به معنی پرهیز از دروغگویی، حرص، حسد، رعایت حقوق دیگران و… است اما بعضی از اقتصاددانان این گزاره ها را شخصی قلمداد می کنند و معتقدند نباید وارد حیطه های اقتصادی شود اما اینجا این سوال مطرح می شود که اگر اخلاق و حقوق در اقتصاد جای دارد چرا اقتصاد اسلامی به سخره گرفته می شود اما اقتصاد مارکسیست پذیرفته می شود؟

دین مبنای تفکر و جامعه شناسی

وی با بیان اینکه دین مبنای تفکر و جامعه شناسی ما محسوب می شود، ادامه داد: عده ای معتقدند دین دارای حریم خصوصی است و نباید به حریم عمومی و حوزه های مختلف مانند اقتصاد و سیاست وارد شود.

رحیم‌پور‌ازغدی اضافه کرد: در صورت عدم ورود واجب، حرام و شریعت به حوزه های سیاست و اقتصاد به تنها کسانی که خدمت می شود، صاحبان قدرت و ثروت است. این گروه می خواهند بدون هیچ محدودیتی قدرت و ثروت خود را توسعه و اعمال کنند. در حالی‌که با ورود دین به این حوزه ها درباره نحوه ثروت اندوزی و قدرت از آنها سوال می شود به همین علت این گروه از افراد معتقد به عدم حضور دین در سیاست هستند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: اگر اقتصاد در جامعه، اسلامی شود همان طور که در دانشگاه ها تکنینک تولید ثروت آموزش داده می شود، چگونگی تولید آن هم مطرح می شود.

وی افزود: ما سخن کسانی که می گویند علوم انسانی رویکرد اسلامی و دینی ندارد را نمی پذیریم زیرا این افراد معتقدند نباید به دین اجازه ورود ابعاد مختلف انسان داده شود زیرا دین را به مثابه مزاحم در برابر افعال شان می بینند.

رحیم‌پور ازغدی اظهار کرد: من به جرات می گویم که در تمام کتاب های رشته علوم انسانی حتی در اقتصاد و حسابداری گزاره های تجربی و برهان عقلی آورده شده است. همان طور که در تمام کتاب های این رشته از مکاتب مختلف سخن به میان آورده شده است.

وی با بیان اینکه تکنولوژی‌های بزرگ جهان تحت تاثیر ایدئولوژیک‌ها هستند، گفت: همه تکنولوژی ها تعریفی از انسان، هستی و خدا دارند و تابع مذهب و معرفت شناختی هستنند اما عده ای در مقابل استدلال ما در راستای علوم انسانی دینی بیان می کنند که همه آن علوم، به غیر از علوم انسانی دینی، علمی هستند.

وی درتعریف واژه سکولاریزم گفت: تعریف این واژه در فرهنگ نامه آکسفورد تدوین قوانین بر اساس علم و نه مذهب آورده شده است. در حالیکه برای این تعریف ابتدا باید علم و مذهب تعریف شود.

سکولاریزاسیون فرآیندی با هدف قدسیت زدایی

رحیم پور ازغدی به سکولاریزاسیون اشاره کرد و افزود: سکولاریزاسیون، فرآیندی با هدف قدسیت زدایی است به معنی این که هیچ امر مقدسی وجود ندارد در حالی که در اسلام هرچه که به خداوند متصل باشد، مقدس محسوب می شود زیرا او منشا امر قدسی است و همه چیز هم در عالم به خداوند متصل شده است.

وی به معانی مختلف درباره سکولاریزاسیون اشاره کرد و افزود: اول اینکه دین را متعلق به زمان خاص و دارای تاریخ مصرف دانسته می شود اما آیا می توان زمان عبادت و توکل را تاریخ مصرف گذشته دانست. دوم فقط به ضروریت های فوری و دنیوی باید اندیشیده شود و دین به مسائل دنیوی وارد نشود. سوم دین متعلق به زندگی خصوصی و دارای خصلت درونی است لذا صحبت از علوم انسانی دینی جایز نیست و دینداری شامل حریم عمومی نمی شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: چهارم علوم اجتماعی دینی پذیرفته نیست و بحث های انسانی و سبک زندگی پدیده هایی انسانی و صورت های انسانی پذیرفته می شود. پس دین نباید منشا معرفتی داشته باشد و پنجم انسان و جهان قابل تبیین علمی و عقلانی هستند و اعتقادی به نیروهای فرامادی وجود ندارد.

به گفته وی در فرهنگ اسلام هر علم و عملی در جهت رشد انسان، مقدس محسوب می شود ضمن اینکه در فرهنگ ما هم علم به معنی خدمت به بشریت تعریف می شود.

رحیم پور ازغدی با اشاره به اینکه عده ای معتقد به غیر دینی سازی نظام اجتماعی هستند، گفت: اگر دین به معنی گسترش اخلاق و رشد بشر تعریف می شود پس چرا باید نظام اجتماعی، نظامی غیر دینی لحاظ شود. احکام اجتماعی دینی شامل امر به معرومف و نهی از منکر، تقوا، کمک به نیازمندان و… می شود که ضرری به انسان نمی رساند اما می تواند برای صاحبان قدرت و ثروت مضر باشد.

سخره علوم انسانی اسلامی با ارائه تعریفی غلط

رحیم پور ازغدی در ادامه سخنانش گفت: عده ای تعریف غلطی از علوم انسانی اسلامی ارائه می کنند و خودشان هم آن را به سخره می گیرند و معتقدند علوم اجتماعی و انسانی سکولار دارای اهمیت است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: متفکر اسلامی دارای رویکرد اسلامی، آیات و روایات دینی را در کنار بحث های عقلی و تجربی علوم انسانی می آورد نه اینکه کل علوم انسانی را زیر سؤال ببرد. عقل، نقل و تجربه علوم انسانی را ساخته اند. روانشناسان بزرگ دنیا هم به جای استدلال، به فروید نقل قول می کنند همان طور که متفکر مسلمان به ائمه نقل قول می زند.

وی اظهار کرد: اگر فلسفه صرفا شامل برهان عقلی در نظرگرفته شود، کلیت فلسفه در چند بند خلاصه می شد اما فیلسوفان با گرایشات مختلف نظریات خود را مطرح کرده اند. کانت در این باره گفته است «عقل در مباحث فراتجربه به هیچ وجه جوابگو نیست» اما فلسفه اسلامی معتقد است عقل در موضوعات فرا تجربی به بعضی از سوال ها جواب می دهد اما در مقابل تعدادی از سوالات جوابگو نیست.

گشایش باب نسبیت گرایی توسط کانت

وی ادامه داد: کانت با این عقیده غرور مدرنیته را از بین برد اما باب نسبیت گرایی را در حد شکاکیت باز کرد. تعریف غلط از علم و عقلانیت باعث تعصب به رویکرد دینی در عرصه علوم انسانی شده است.

وی با بیان اینکه متفکر سکولار ساختار علمی را جایگزین ساختار اسطوره ای می کند، افزود: علوم انسانی اسلامی معتقد است انسان موجودی ابدی است و نباید برای او برنامه چند ساله و موقتی در نظر گرفت در حالیکه اندیشه های سکولار علوم انسانی دینی را جادو و تابو معنی می کند.

رحیم پور ازغدی تصریح کرد: عده ای معتقدند ساختار اجتماعی دین، ساختار عقلانی ندارد درحالی که این گونه نیست به عنوان مثال خداوند خوردن حق دیگران را که امری مذموم شناخته شده و حق الناس محسوب می شود، جنگ با خود اعلام کرده است.

وی به نظریه فیلسوفان مسلمان درباره فلسفه اشاره کرد و افزود: این گروه از فیلسوفان فلسفه را برای پی بردن به حقیقت اشیا در حدی که عقل انسان توانایی دارد، می دانند. قدمای فلسفه هم در تعریف آن گفته اند “علم به احوال موجودات هستی در حد عقل انسان و همان گونه که هستند.”

وی در پایان با اشاره به معرفت دینی و معرفت علمی گفت: عنوان معرفت دینی و معرفت علمی، القای غلطی است و فیلسوفان مسلمان چنین تقسیم بندی را انجام نداده اند. در واقع معرفت یا وجود دارد و یا ندارد و تفکیک این دو به علمی و دینی اشتباه است. در حوزه هایی که به تجربه مربوط می شود قوانین زندگی حتی در ۲۰ سال قبل هم قابل قبول نیست زیرا زمان در مفاهیم تجربی دخالت دارد اما در مباحث عقلی از هزار سال قبل تاکنون هم هیچ تغییری رخ نمی دهد و همیشه افعالی مانند خیانت، حسد و شرک مذموم شناخته می شوند.

انتهای پیام/